پنجمین نشست سالانه‌ی پنجم با عنوان «فراز و فرود آموزش آکادمیک عکاسی در ایران» ساعت ۱۷ تا ۱۹ دوشنبه چهارم اسفند ۹۹ برگزار شد. محمد ستاری سخنران و امین شیرپور مجری این نشست بودند.
دکتر ستاری سخنرانی خود را با این‌ جمله شروع کرد که «چون بنا داریم بیشتر از نقاط قوت، به نقاط ضعف بپردازیم، لطفاً در خواست بردنِ نام شخص یا آموزشگاهی را از بنده نداشته باشید، زیرا اشخاص و جایگاه‌ها حرمت دارند و اگر شائبه‌ای پیش بیاید بیش از همه این شائبه به خود بنده بازمی‌گرد.»
در ادامه ستاری با بیان این‌که تاریخچه‌ی آموزش عالی نوین در ایران مربوط به دو سه دهه‌ی اخیر نیست اما آنچه به سر آموزش عالی آمده در همین دو سه دهه بوده؛ سخنرانی خود را به دو بخش تقسیم کرد که بخش نخست «پرداختن به تاریخچه‌ای مرتبط با آموزش عالی» بود و بخش دوم که خود آن را «شاه‌گل» بحث‌های این نشست می‌دانست، «نیروی کار استثمارزده در دانشگاه‌های امروز» بود که آن را وام گرفته از محقق، عباس کاظمی، «پرولتاریای جدید دانشگاهی» می‌نامید. پس از تقسیم مباحث سخنرانی، ستاری به طرح چند سوال در ذهن مخاطبان پرداخت که به‌ گفته‌ی خود برای برخی از این سوالات پاسخ وجود دارد و برخی دیگر را به علت محدودیت زمان و اختلاف با سوژه‌ی بحث پاسخ نخواهد داد، همچنین در ادامه افزود که: «برای برخی، من نیز پاسخی ندارم؛ دیگری باید پاسخ دهد.» سوالات مطرح شده در این نشست، شامل این موارد می‌شد: «چرا آموزش متوسطه کارآمد نیست؟»، «چرا برخی از سوالات کنکور کارشناسی عکاسی اشتباه هستند؟»، «چرا باوجود این‌که اینترنت می‌تواند بستری مناسب را برای تحقیق فراهم کند، دانشجویان دست به سرقت علمی می‌زنند؟»، «چرا دانشجویان بیگانگی تحصیلی دارند؟»، «چرا فرار مغزها رخ می‌دهد؟»، «چرا دانشگاه‌های غیردولتی سختگیری ندارند؟» و «چرا عموم فارغ‌التحصیلان بیکارند و امیدی به دستیابی به شغل ندارند؟»
ستاری پس از طرح سوالات، این آمار را برای شروع بیان کرد: تعداد دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی تا سال ۱۳۵۰ هـ‌.ش ۱۳ عدد بود. ۷ سال بعد و تا سال ۱۳۵۷ این تعداد به ۲۵ تا ۲۷ عدد رسید. ۱۰ سال بعد و در سال ۱۳۶۷ تعداد این مراکز ۲۰۷ بود و طبق آخرین آمار تا سال ۱۳۹۴ تعداد دانشگاه‌ها و مراکز عالی در ایران، نزدیک به ۲۰۰۸ مرکز است!
تا سال ۱۳۶۷ تعداد کل دانشجویان سراسر کشور در تمامی مقاطع حدوداً به ۳۵۰.۰۰۰ نفر می‌رسید، سال ۱۳۹۴ این تعداد به بیش از ۴.۸۰۰.۰۰۰ نفر رسید و همچنین امروز این آمار بیشتر نیز شده است. در طی این مدت تعداد استادان تمام‌وقت دانشگاه‌ها کمتر و تعداد اساتید حق‌التدریس بیشتر شده است.
همچنین در آماری دیگر بیان شد که تا سال ۱۳۹۴، هشتاد درصد از نزدیک به ۴ میلیون دانشجو، در ازای تحصیل در دانشگاه‌ها، شهریه می‌پرداختند. پس از بیان این آمارها، ستاری در شروع بحث نخستِ سخنرانی خود، تاریخچه‌ای مرتبط با آموزش عالی را بیان کرد و این تاریخچه را به سه قسمتِ «دارالفنون تا انقلاب اسلامی»، «از انقلاب تا پایان جنگ تحمیلی» و «از دولت سازندگی تا به امروز» تقسیم کرد.
بخش دارالفنون تا قبل از انقلاب شامل این موارد می‌شد: در سال ۱۲۶۷ هـ‌.ق شروع به ساخت دارالفنون و در سال ۱۲۶۸ هـ‌.ق اولین دانشجویان در این مؤسسه پذیرفته شدند و نخستین نظام دانشجویی در ایران، تشکیل شده از دانشکده‌های مختلف و دانشجویان مختلف (نوعی پلی‌تکنیک) شکل گرفت. همچنین ستاری اضافه کرد که در دارالفنون لابراتوارهای عکاسی وجود داشت که بسیار موردتوجه ناصرالدین‌شاه بودند. پس از تأسیس دارالفنون، نظام آموزشی جدید پی‌گرفته شد که این نظام پس از انقلاب مشروطه نیز دچار تغییرات و دگرگونی‌های عظیمی شد. در سال ۱۲۸۶ هـ‌.ق نخستین قانون تأسیس مدارس در مجلس به تصویب رسید؛ در سال ۱۲۹۰ هـ‌.ق قانون آموزش رایگان تصویب و مدارس مهمی چون مدارس رشدیه تأسیس شدند. از سال ۱۳۰۳ هـ‌.ش مدارس عالی همچون مدارس علوم سیاسی و... زیر نظر وزارتخانه‌های مختلف شروع به تأسیس و شکل‌گیری کردند. در سال ۱۳۰۴ و پس از روی کارآمدن نظام پهلوی اول، دو تغییر مهم در نظام آموزش رخ داد: نخست «تمرکزگرایی در مدیریت و برنامه‌ریزی» و دوم «پررنگ شدن نقش تحصیل‌کرده‌ها» در نظام آموزشی و جامعه بود. در سال ۱۳۱۳ بود که دانشگاه تهران تأسیس شد و پس از آن در دوران پهلوی دوم دوباره شاهد تغییراتی در نظام آموزشی بودیم. در این دوره با روان شدن ارتباطات با آمریکا، الگوی توسعه‌ی دانشگاه‌ها با الگوی آمریکایی باب شد و دانشگاه‌هایی از جمله، دانشگاه شیراز (تحصیل و آموزش در آن با زبان انگلیسی انجام می‌شد)، دانشگاه صنعتی آریامهر (صنعتی شریف فعلی)، دانشگاه گیلان و... با این الگو ساخته شدند. از سال ۱۳۳۷ تا ۱۳۵۷ هـ‌.ش تعداد زیادی از دانش‌آموخته‌های خارج از کشور به ایران بازگشتند که مصدر بسیاری از کارها شدند و رونق ایجاد کردند.
ستاری در ادامه افزود: در گذشته اگر شخصی به‌دنبال کاری با درآمد زیاد بود به سراغ بانک‌ها و یا اگر در جنوب کشور بود به سراغ وزارت نفت می‌رفت و در آن‌جا دیپلمه‌های زیادی مشغول به کار بودند؛ تعداد دانشجویان و اساتید در آن دوران کم بوده و تنها اشخاصی به دنبال ادامه‌ی تحصیل و یا تدریس در دانشگاه‌ها می‌پرداختند که خالصانه به این کار علاقه داشتند و زندگی خود را وقف آموزش و تحقیق کرده بودند و وجه مشخصه‌ی اساتید دانشگاه، علاقه، فروتنی و کسوت معلمی آن‌ها بود اما امروزه دیگر آن علاقه وجود ندارد و بیشتر به‌دنبال احترام و درآمد بیشتر به‌دنبال این مسئولیت می‌آیند. در انتها و برای خاتمه به بحث دارالفنون تا انقلاب ستاری گفت: «بنیادهای گذشته در پیِ افزایش آموزش عالی، فروریخته است.»
بخش انقلاب اسلامی تا پایان جنگ تحمیلی شامل این موارد می‌شد: پس از انقلاب اسلامی ابتدا دوره‌ی «تعلیق، تغییر و بازنگری» را داریم که در بهار ۱۳۵۹ و با دستور ستاد انقلاب فرهنگی مبتنی بر تعطیلی ۳۰ ماهه‌ی آموزش عالی در کشور به منظور نگاهی نو در دانشگاه‌ها و بازنگری و تغییر قالب دروس آغاز شد. پس از این تعطیلی نخستین بازگشایی‌ها در آذرماه سال ۱۳۶۱ و برای گروه پزشکی و سپس گروه‌های فنیِ محض رخ داد، پس از آن در سال ۱۳۶۲ برخی رشته‌های هنر نیز بازگشایی شدند اما همچنان تعطیلی برخی گروه‌ها مانند موسیقی و مجسمه‌سازی ادامه داشت. دغدغه‌های ستاد انقلاب فرهنگی در پی تعطیلی دانشگاه‌ها به سه دسته‌ی، «کتاب، گزینش اساتید و دانشجویان و برنامه‌ریزی» تقسیم می‌شد که دغدغه‌ی گزینش و برنامه‌ریزی در مدت اندکی حل شدند اما دغدغه‌ای که بیش از بقیه موجب طولانی شدن انقلاب فرهنگی شد، «تألیف کتاب» بود. پس از گذشت چندی از انقلاب فرهنگی و در تاریخ ۱۳۶۳/۱۲/۷ سازمانی با نام «سمت»، به این منظور تأسیس شد که به دعوت از اساتید و درخواست تألیف کتاب برای رشته‌های گوناگون پرداخت.
ستاری ادامه داد: به دلیل برنامه‌ها و سیاست‌های اقتصادی، پول در دست اقشار جامعه وجود داشت و سردار سازندگی هم که بودند. در این ‌زمان دانشگاه‌های دولتی و خصوصی هم رشد پیدا کردند، البته این غیر از دانشگاه آزاد است که یک مدت گسترش کمّی‌اش ادامه داشت (و دانشگاه‌ها مثل قارچ روییدند). بعد از مدتی دیدند گسترش بسیار طولانی شد و تمام آن هم گسترش کمّی است و کیفیت در حد مطلوب نیست. از سال ۱۳۸۰ تاکنون قرار بود که روی رویکرد کیفی در آموزش عالی کار شود و تأسیس دانشگاه‌ها متوقف شد. قرار بر این بود که دانشگاه‌های موجود بهینه‌سازی شوند اما متأسفانه این رویکرد افزایش کیفیت شکل نگرفت و کیفیت فدای کمیت شد. اما این تعادل‌بخشی به کدام سمت رفت؟
بخش دولت سازندگی تاکنون شامل این موارد می‌شد: پس از انقلاب فرهنگی و دوران تعلیق و بازنگری در دوران دولت سازندگی و پس از جنگ تحمیلی، دوره‌ی «تحول آموزش متوسطه و گسترش آموزش عالی» آغاز شد. در این دوران سیاست‌ها در جهتی حرکت کرد که تمام طبقات اجتماعی بتوانند به آموزش عالی دسترسی داشته باشند و همچنین چند اتفاق مهم رخ داد، مثل تأسیس دانشگاه آزاد به منظور در دستیابی اقشار مختلف به آموزش، تأسیس مراکز تربیت مدرس (مراکزی که تنها در مقاطع پس از لیسانس و به منظور تربیت کادرهای متخصص آکادمیک، تأسیس شدند)، جدایی آموزش پزشکی از آموزش عالی و تأسیس جهاد دانشگاهی به‌منظور نهادی مکملِ فرهنگی- عقیدتی. در این دوران شاهد گسترش کمّی و برنامه‌ی آموزش عالی هستیم که از سال ۱۳۶۸ تا سال ۱۳۷۹ به ‌طول انجامید؛ این گسترش که دقیقاً پس از پایان جنگ تحمیلی و پیاده‌شدن سازندگی‌های اقتصادی رخ داد، به‌منظور گسترش مراکز آموزشی و دانشگاه‌ها بود.